Có thật đây là yếu tố quyết định sự thành công trong làm tin, phóng sự hay phỏng vấn truyền hình?

Ba câu chuyện sau sẽ góp phần giải đáp cho hai câu hỏi này.

Câu chuyện thứ nhất: Góc nhìn giúp xác định trọng tâm.

Năm 1993, cách đây 22 năm khi còn là một phóng viên trẻ tôi vô tình đọc trên ” Thời báo kinh tế” có bài viết về ” Chợ người” ở khu vực Giảng Võ của thủ đô Hà Nội. Có khá nhiều cách nhìn khác nhau về hiện tượng kinh tế- xã hội này. Có ý kiến cho rằng những người nông dân Lam lũ ở các vùng quê quanh Hà Nội đổ về thành phố tìm kiếm việc làm đã làm ảnh hưởng xấu đến trật tự văn minh của đô thị! Nhiều người cho rằng cần cấm để loại bỏ ở thủ đô! Sở lao động- thương binh xã hội Hà Nội rất linh hoạt dựng lên các trung tâm giới thiệu việc làm cho những người nông dân ùa về. Riêng tôi với tư cách là một phóng viên trẻ lại rất chia sẻ với những người nông dân lam lũ. Xin nói thêm thời còn nhỏ tôi đã được sống với những người nông dân ở Ba la- Bông đỏ ( Hà Đông), Kim Động ( Hưng Yên), Yên Thế ( Bắc Giang)…Tôi rất yêu quý những người nông dân nghèo nhưng rất tốt bụng, sẵn lòng chia sẻ cho gia đình tôi củ khoai, bắp ngô khi đói lòng. Những trải nghiệm của thời thơ ấu của tôi bỗng ập về khiến tôi xác định được góc nhìn là chia sẻ với khó khăn vất vả của những người nông dân và phóng sự ” Chợ lao động – Bài toán chưa có lời giải ” đã ra đời và được phát sóng trên sóng VTV1 của đài truyền hình quốc gia. Sự lan tỏa của một phóng sự còn hơn cả mong đợi của chúng tôi. Thầy Mai Ngữ- một giảng viên của khoa Kinh tế của học viện Báo chí và tuyên truyền chia sẻ: Phóng sự giải tỏa được những sự tranh luận trong giới lý luận là : ” Ở Việt nam có thị trường sức lao động hay chưa?” Người nói có kẻ bảo chưa! Tôi đã xuất hiện ở đầu phóng sự và dẫn hiện trường: ” Thưa quý vị và các bạn! Chúng tôi đang có mặt ở đường Giảng Võ, ở đây có những người cần bán sức lao động và những người cần mua sức lao động. Và như vậy ở đây xuất hiện một thị trường sức lao động dù còn nhỏ bé và mang tính tự phát”…

Câu chuyện thứ hai: Trọng tâm được xác định khi làm hậu kỳ

Cố nhà báo Trường Phước- người tôi rất quý trọng đã giới thiệu một đề tài hay về những thanh niên hoàn lương ở bến xe phía Nam Hà Nội. Ông nói: Quang nên làm phóng sự này. Gặp nhân vật chính của nhóm thanh niên này là ” Minh trọc”, tôi bị chất vấn: Tại sao anh ở phố hàng chiếu mà không làm phim về “Khánh Trắng”? Tôi trả lời: Anh sẽ không bao giờ làm vì anh biết về hoạt động của họ. Sau câu hỏi này nhân vật đồng ý cho tôi làm phóng sự. Nhiều chi tiết trong quá trình quay phim làm chúng tôi xúc động: Sự giang tay của ông Dũng giám đốc bến xe, một người bạn của nhà thơ Lưu Quang Vũ với 10 thanh niên có tổng số năm trong nhà tù đến 100 năm; Sự việc làm việc thiện của nhóm cho những thương binh tại bến xe; Sự chia sẻ giúp đỡ bạn bè xây dựng nhà…

Nhà văn Hoàng Hữu Các viết lời bình và đặt tên cho phóng sự- một cái tên khá “cải lương”: GIÃ TỪ ĐẠI CA”. trọng tâm của phóng sự này chính là kể lại những việc làm tốt, thiện tâm của nhóm ” Minh trọc” và những người xung quanh. Kinh nghiệm mà tôi rút ra được khi làm phóng sự này là : Trọng tâm của phóng sự đôi khi xuất hiện khi chúng ta làm hậu kỳ…

Câu chuyện thứ ba: Trọng tâm được xác định khi tác nghiệp tại hiện trường

Khi làm phóng sự ” Vài điều ghi nhận từ bãi rác Thành Công” cách đây hơn 20 năm, tôi đã mất một ngày khảo sát trong bãi rác rộng hàng héc ta, nay là khu dân cư sầm uất gần Trung tâm chiếu phim quốc gia trên đường Láng hạ, Hà Nội. Khi tiếp cận những người bới rác tôi phát hiện ở đây có người chủ và làm thuê; ở bãi rác này có kẻ bóc lột và người bị bóc lột.

Sau một ngày cùng nhà quay phim cố Hoa Đình Đạt tác nghiệp bằng camerra M9000 tại bãi rác Thành Công chúng tôi đã có những hình ảnh sống động cùng các cuộc phỏng vấn tự nhiên, sinh động của những người bới rác. Trọng tâm của câu chuyện được xác định lại là : Mâu thuẫn giữa những người nhặt rác và người chủ bãi rác. Mâu thuẫn trong phóng sự được xác định lại khi tác nghiệp tại hiện trường.

Ba câu chuyện nhỏ khi tác nghiệp của tôi hy vọng là những gợi ý cho các đồng nghiệp khi làm phóng sự truyền hình trong việc xác định trọng tâm của phóng sự.

Hà Nội 3/3/2016

Vũ Quang