Thuyết minh :Ta có 1 thông tin P đích thực cần thông báo thông qua 1 ngôn ngữ diễn đạt M đích thực”nhưng cả hai đều không xuất hiện trên thông báo vật chất.Tuy vậy đối tượng tiếp nhận vẫn nhận được hiệu quả tiếp nhận R đích thực.”

Đây là trường hợp giữa chủ thể phát và chủ thể nhận rất am hiểu nhau và thường là có quy ước giữa hai chủ thể. Mô hình này thường được vận dụng nhiều trong hoạt động bí mật, trong điều kiện cạnh tranh của thông tin kinh tế thị trường v.v…Một số ví dụ :

-Ví dụ về giai thoại giữa Nguyễn Thượng Hiền và Nguyễn Khoa Luận (Sư Viên Giác ). Sau khi đỗ tiến sĩ, Nguyễn Thượng Hiền không muốn ra làm quan mà chỉ muốn đánh giặc giành lại độc lập cho đất nước. Ngó đi ngó lại các phong trào yêu nước hầu như bị đàn áp hết chỉ còn le lói người anh hùng Hoàng Hoa Thám tận ngoài Bắc xa xôi.

Ở Huế vừa có cuộc chống Pháp bất thành của Nguyễn Khoa Luận và ông đã xuống tóc đi tu lấy hiệu là Viên Giác thiền sư. Nguyễn Thượng Hiền hy vọng con người này với sự nóng hổi của phong trào, sẽ góp cho mình nhiều ý kiến quý báu để mình có thể giương cao ngọn cờ yêu nước.

Hồi đó ngôi chùa mà Viên Giác thiền sư trụ trì đều bị mật thám bao vây khám xét những người ra vào, Nguyễn Thượng Hiền gửi cho Viên Giác những dòng sau :

Hỏi hoa xin mượn mùi hương
Hỏi trăng xin mượn gương vàng thử soi
Hỏi non mượn đá để ngồi
Hỏi sông mượn nước tắm chơi sạch mình

Bài thơ được Nguyễn Khoa Luận hiểu đúng ý của Nguyễn Thượng Hiền muốn hỏi kế sách chống Pháp. Và ông đáp lại :

Hỏi trăng trăng chẳng trả lời
Hỏi hoa hoa chỉ mỉm cười làm ngơ
Hỏi sông sông lặng như tờ
Hỏi non non chỉ trơ trơ một mình

Nguyễn Thượng Hiền cũng nhận ra ngay ý nghĩa đích thực của thông báo này là : “Vô kế khả thi. Tôi không nói được những gì ông muốn. Chỉ có điều nếu ông thất bại, ông đừng theo gương tôi đi tu để trở thành người tù giam lỏng trơ trọi một mình.”

Ta cũng thấy câu ca dao sau đây cũng nằm trong khuôn khổ của mô hình này :

Tưởng nước giếng sâu
Em nối sợi gầu dài
Ai ngờ giếng cạn
Tiếc hoài sợi giây

Chắc chắn người bạn trai nông dân của cô gái không bao giờ ngớ ngẩn lại hỏi bạn mình về độ sâu của giếng, về độ dài của dây gầu.

Báo chí có sử dụng mô hình này không, đến nay chúng tôi vẫn chưa gặp. Nhưng có điều với sự phát triển của báo chí, những thao tác nghiệp vụ nội bộ có thể sử dụng mô hình này trong những hoàn cảnh tế nhị.

KẾT LUẬN (TIẾP)

Nguyễn Tri Niên