Trước hết chúng ta bắt đầu từ một khái niệm chung nhất về truyền hình. Báo chí truyền hình đó là sự tổng hợp các yếu tố chính trị, nghệ thuật trên cơ sở kỹ thuật.

Các chương trình truyền hình bao giờ cũng là một sản phẩm của một tập thể sáng tạo và trả lời cho những vấn đề chính trị đã được xác định, thông qua những yêu cầu về kỹ thuật và nghệ thuật.

Hoạt động của nhà báo truyền hình rất quen thuộc với công chúng. Cùng với máy quay phim, các nhà báo truyền hình thường xuất hiện ở nơi xảy ra các sự kiện quan trọng, thú vị mà xã hội quan tâm. Họ đưa ra những câu hỏi cho những người đối thoại, giới thiệu đại diện tham gia chương trình, đồng thời điều phối những hành động tương hỗ theo dư luận xã hội, dựa trên khối óc, con tim công chúng của mình.

Sự đóng góp của mỗi phóng viên và người quay phim cùng các thành viên trong ê kíp vào một chương trình truyền hình có thể so sánh như những mảnh gốm sứ nhiều màu sắc trong bức tranh toàn cảnh lung linh, đa tạp của truyền hình giữa một thế giới đầy biến động.

Tính chân thực trong bức tranh truyền thông đại chúng được đưa ra bởi những người đương  thời  nhưng phụ thuộc vào trình độ nghề nghiệp, quan niệm đạo đức và cả nhận thức về vai trò của người làm truyền hình trong xã hội, dân tộc, quốc gia và nhân loại.

Công việc của nhà báo truyền hình luôn luôn chứa đựng các mâu thuẫn. Một mặt anh ta phải là tác giả của những cốt chuyện trong các chương trình truyền hình. Mặt khác anh ta phải liên tục lặp lại công việc nhàm chán là đến trường quay từ ngày này sang ngày khác, đi đến mọi ngóc ngách, tìm hiểu những thân phận và những nguyên tắc nghề nghiệp trong khi sự đòi hỏi thưởng thức ngày càng cao và đa dạng của công chúng truyền hình.

Nhà báo nói chung và nhà báo truyền hình nói riêng luôn có một sự phát hiện đặc biệt bằng kiến thức tổng hợp và khả năng quan sát. Họ “Phát hiện cái bất thường trong một sự việc, nhân vật, sự kiện bình thường”.

Những “lát cắt” về cuộc sống thể hiện tài năng của nhà báo trong việc tìm kiếm đề tài, xác định trọng tâm của của câu chuyện bằng hình ảnh.

Hình ảnh trong tác phẩm truyền hình trả lời câu hỏi Cái gì? Còn lời bình trả lời câu hỏi tại sao? Các nhà báo truyền hình rất thấm thía khái niệm lời bình trong tác phẩm truyền hình “ Là một bài văn không hoàn chỉnh có những lỗ hổng được lấp đầy bằng hình ảnh và âm thanh”.

Trọng tâm của câu chuyện mà nhà báo truyền hình cần chú ý thể hiện qua các câu hỏi: Ai (Who)? Làm cái gì ( What)?  Tại sao ( Why)?

Nhà báo cũng cần xác định chính xác tiêu chí của một tác phẩm truyền hình tốt.

Đó là các tiêu chí  sau: Thông tin có phong phú, đa chiều;  Có phù hợp với đối tượng thông tin; Có gần gũi và hấp dẫn công chúng không; Có sự phân tích sâu không?  Có tính thời sự không? Thời điểm phát sóng có phù hợp không? Kết cấu tác phẩm, hình thức thể hiện: Thể hiện của MC, Có độc đáo, hấp dẫn không?  Hình hiệu, đồ họa.

Nhà báo truyền hình trên thực tế có thể là tổng đạo diễn, đạo diễn, biên tập viên, trợ lý đạo diễn, người dẫn chương trình, người quay phim thậm chí là người quản lý cấp đài, cấp kênh, cấp ban, cấp phòng. Tuy nhiên những nhà báo truyền hình không thể có được tác phẩm nếu không có các kỹ sư tin học, đồ họa, truyền dẫn cùng các kỹ thuật viên ánh sáng, âm thanh, dựng phim…

Vũ Quang – VTV