Đại biểu Lê Đắc Lâm (đoàn Bình Thuận): Tôi xin kính gửi tới Bộ trưởng 2 vấn đề. Một, hiện nay ở nhiều địa phương triển khai một số chủ trương, chính sách cho các đối tượng tham gia kháng chiến, người có công với cách mạng, nhưng đang gặp những khó khăn vướng mắc như: Việc quy tập hài cốt liệt sỹ về hồ sơ đòi hỏi phải có xét nghiệm ADN của liệt sỹ thì mới được xác nhận để làm thủ tục giải quyết chính sách này. Việc xét nghiệm ADN tốn kém rất nhiều tiền, người dân nói chung, người nghèo không thể đáp ứng được, theo tôi được biết, một ca xét nghiệm ADN trên 20 triệu đồng. Về hồ sơ thủ tục, xác định các đối tượng tham gia kháng chiến còn tồn đọng, đòi hỏi phải có hồ sơ gốc. Đây là việc làm rất khó khăn vì chiến tranh đã trải qua rất lâu. Mặt khác nhiều đối tượng tham gia kháng chiến làm gì có giấy tờ gốc. Nếu có thì cũng không còn lưu giữ nên rất khó khăn. Tất nhiên đòi hỏi này là để đảm bảo tính chính xác của người được thụ hưởng chính sách của Nhà nước.

Tôi xin đề nghị Bộ trưởng có giải pháp gì để tháo gỡ, giúp đỡ giải quyết những khó khăn vướng mắc nói trên.

Chất vấn của đại biểu Lê Đắc Lâm là một câu hỏi cụ thể, trong kỹ thuật đặt câu hỏi là câu hỏi đi sau một lời dẫn. Tuy nhiên nên làm ngắn gọn câu hỏi chất vấn mà không làm mất các ý mà đại biểu muốn chất vấn. Câu chất vấn nên sửa lại:

– Việc quy tập hài cốt liệt sỹ về hồ sơ đòi hỏi phải có xét nghiệm ADN của liệt sỹ thì mới được xác nhận để làm thủ tục giải quyết chính sách. Việc này tốn rất nhiều tiền, người nghèo không thể đáp ứng được vì theo tôi được biết, một ca xét nghiệm ADN tốn trên 20 triệu đồng. Về hồ sơ thủ tục, xác định các đối tượng tham gia kháng chiến còn tồn đọng, đòi hỏi phải có hồ sơ gốc. Đây là việc làm rất khó khăn vì chiến tranh đã trải qua rất lâu. Bộ trưởng có giải pháp gì để tháo gỡ, giúp đỡ giải quyết những khó khăn vướng mắc nói trên?

Vấn đề thứ hai, qua nguyện vọng của nhiều cô chú tham gia lực lượng thanh niên xung phong, tôi xin kiến nghị với Bộ trưởng phối hợp với các bộ, ngành tham mưu với Nhà nước xét hình thức khen thưởng, Huy chương thanh niên xung phong tham gia kháng chiến cho các đối tượng nhằm công nhận quá trình tham gia kháng chiến và làm căn cứ để xét đối tượng chính sách của Nhà nước ưu đãi cho đối tượng thanh niên xung phong tham gia 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.

Vấn đề thứ hai của đại biểu là một kiến nghị, không phải câu chất vấn. về vấn đề này đại biểu nên tìm hiểu kỹ thông tin như có bao nhiêu thanh niên xung phong chưa được xét hưởng chính sách ưu đãi của nhà nước qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.

Câu hỏi chất vấn sẽ rất thiết thực như:

– Theo số liệu thống kê của Trung ương Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh hiện cả nước có 2 x x x x… Thanh niên xung phong xứng đáng hưởng chính sách ưu đãi của nhà nước. Ý kiến của Bộ trưởng về vấn đề này như thế nào?

Đại biểu Nguyễn Văn Minh (TP. Hồ Chí Minh): Tôi xin cảm ơn Bộ trưởng đã có 2 câu trả lời chất vấn của tôi gửi đến Bộ trưởng và tôi xin thêm 2 vấn đề như sau.

Ngày 15/5/2013, Bộ LĐTBXH đã ban hành Thông tư số 05, trong đó quy định về thủ tục xét nhận và giải quyết chế độ người hoạt động kháng chiến nhiễm chất độc hóa học, quy định thời gian rất rõ ràng, từ khi nộp hồ sơ từ xã, huyện lên cấp tỉnh, qua đó giúp các cơ quan có thẩm quyền thuận lợi hơn trong quá trình xét nhận người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học, đặc biệt khắc phục được một phần các tiêu cực phát sinh trong thời gian vừa qua như Bộ trưởng đã nói. Mặc dù vậy quy định giải quyết chế độ chính sách cho người tham gia hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học vẫn còn khó khăn, phức tạp trong quá trình thực hiện. Quy định đối tượng tham gia kháng chiến bị mắc bệnh theo danh mục bệnh tật do Bộ Y tế quy định phải do nhiễm chất độc hóa học. Tuy nhiên, trong cuộc sống sinh hoạt hằng ngày, do môi trường sống và nguồn thực phẩm bị mô nhiễm, trong khi đó để xác định nguyên nhân gây bệnh có phải do chất độc hóa học hay không lại không thể làm xét nghiệm máu cho nạn nhân, do chi phí quá cao. Điều này dẫn đến khó khăn cho người đến khám bệnh cho các cơ sở y tế cũng như Hội đồng giám định y khoa khi đưa kết luận nạn nhân bị bệnh do dioxin gây ra, kể cả khi xét nghiệm thấy có nồng độ dioxin cao. Tôi xin Bộ trưởng cho biết Bộ trưởng sẽ có những biện pháp và chỉ đạo gì để tạo điều kiện cho những người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học và con đẻ của họ nhanh chóng được hưởng chế độ ưu đãi của Nhà nước?

Câu chất vấn quá dài. Đại biểu không nên diễn giải những điều cả Quốc hội, Bộ trưởng và cử tri đều biết. Nên đi thẳng vào vấn đề vướng mắc mà cử tri quan tâm:

– Quy định đối tượng tham gia kháng chiến bị mắc bệnh theo danh mục bệnh tật do Bộ Y tế quy định phải do nhiễm chất độc hóa học. Tuy nhiên do môi trường sống và nguồn thực phẩm bị ô nhiễm khó xác định nguyên nhân gây bệnh. Hơn thế chi phí xét nghiệm máu quá cao. Điều này dẫn đến khó khăn cho người đến khám bệnh cho các cơ sở y tế cũng như Hội đồng giám định y khoa. Bộ trưởng có những biện pháp và chỉ đạo gì để tạo điều kiện thuận lợi cho những người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học và con đẻ của họ được hưởng chế độ ưu đãi của Nhà nước?

Như vậy chúng tôi đã làm ngắn câu chất vấn của đại biểu Nguyễn Văn Minh từ mười một dòng xuống còn bốn dòng mà vẫn đảm bảo ý muốn chất vấn Bộ trưởng!

Căn cứ vào Điều 32 của Thông tư 05 của Bộ quy định “việc giới thiệu đi giám định y khoa sẽ kết thúc trước ngày 31/12/2014″, tôi đề nghị Bộ trưởng cho biết có hoàn thành được không, những trường hợp sau ngày đó chưa có giấy chứng nhận bệnh tật do nhiễm chất độc hóa học có được tiếp tục xét duyệt hay không?

Đây là câu chất vấn nằm trong vấn đề thứ nhất của đại biểu. Thật đáng tiếc đó là câu chất vấn mắc lỗi toàn là câu hỏi đóng. Điều này làm khó cho Bộ trưởng! Câu chất vấn nên sửa lại thành hai câu riêng biệt:

– Căn cứ vào Điều 32 của Thông tư 05 của Bộ quy định “việc giới thiệu đi giám định y khoa sẽ kết thúc trước ngày 31/12/2014″. Bộ trưởng cho biết đâu là cơ sở khoa học và thực tiễn để Bộ đưa ra thời hạn trên?

– Những trường hợp sau ngày 31/12/2014 chưa có giấy chứng nhận bệnh tật do nhiễm chất độc hóa học sẽ được giải quyết như thế nào, thưa Bộ trưởng?

Câu thứ hai, hiện nay các trung tâm bảo trợ xã hội của các tỉnh, thành phố đang thực hiện các chế độ chính sách cho những người ở các trung tâm theo Nghị định 67 năm 2007 và Nghị định 13 năm 2010 của Chính phủ về chính sách trợ giúp đối với đối tượng bảo trợ xã hội, theo các quy định trên thì hiện nay tiền ăn tính bình quân một ngày của một người là từ 17.000 đồng được chia làm 3 buổi: sáng, trưa và chiều gồm các chi phi gạo, chất đốt, thực phẩm và gia vị. Tại thời điểm mới thực hiện các chính sách này thì những hộ trả trên là phù hợp, nhưng với số tiền hiện nay theo quy định như thế là không còn hợp lý, do giá thực phẩm và các chi phí tăng cao, vì vậy giá trị dinh dưỡng đang sụt giảm, không đảm bảo chất lượng. Tôi đề nghị Bộ trưởng cho biết Bộ đã có những tham mưu gì cho Chính phủ và các bộ, ngành liên quan giải quyết những bất cập trên, đến thời điểm nào thì những bất cập trên sẽ được thay đổi cho phù hợp với cuộc sống?

Câu chất vấn thứ hai cũng lại mắc lỗi diễn giải dài dòng. Các đại biểu đừng lo Bộ trưởng không hiểu! hơn thế câu hai còn mắc lỗi câu hỏi có hai ý riêng biệt. Câu này nên đặt lại như sau:

– Nghị định 13 năm 2010 của Chính phủ về chính sách trợ giúp đối với đối tượng bảo trợ xã hội, theo các quy định trên thì hiện nay tiền ăn tính bình quân một ngày của một người là 17.000 đồng. Bộ trưởng suy nghĩ như thế nào về con số này?

– Bao giờ thì sự thay đổi này diễn ra, thưa Bộ trưởng?

Đại biểu Trương Minh Hoàng (đoàn Cà Mau): Qua theo dõi, tôi nhận thấy Bộ trưởng đã trả lời chất vấn của các đại biểu trước tôi, phần nào đã giải tỏa được những bức xúc của bà con cử tri theo dõi quan màn ảnh. Tôi có hai vấn đề xin đặt ra với Bộ trưởng như sau:

Một, tôi đặc biệt quan tâm tới sự gia tăng khoảng cách giàu nghèo giữa các vùng, miền, giữa các tầng lớp nhân dân ở thành thị và nông thôn, do quá trình giảm nghèo chưa bền vững, hay hệ lụy do mất việc làm, thiếu việc làm, do chất lượng dạy nghề chưa đảm bảo, chưa đáp ứng với yêu cầu của thị trường lao động. Tôi xin hỏi Bộ trưởng có những sáng kiến gì để rút ngắn khoảng cách giàu nghèo giữa các vùng, miền, nông thôn, thành thị, đặc biệt là ở 3 tây, Tây Bắc, Tây Nguyên, Tây Nam Bộ, thoát khỏi nguy cơ nghèo mãi, thực hiện được mục tiêu “miền ngược tiến kịp miền xuôi” như Bác Hồ đã từng nói đến cách đây 60 năm?

Câu hỏi chất vấn của đại biểu Trương minh Hoàng khá hay! tuy nhiên có thể rút ngắn một nửa số từ trong câu chất vấn vì sự lặp ý không cần thiết!

Sự diễn giải trước Quốc hội và Bộ trưởng và cử tri cả nước cần được cân nhắc kỹ lưỡng. Xin các đại biểu đọc lại câu chất vấn ba lần trước khi thực hiện. Các nhà báo chúng tôi thường đọc và biên tập lại hơn một lần các câu hỏi, lời bình của mình. Câu chất vấn trên nên sửa thành:

– Bộ trưởng có những sáng kiến gì để rút ngắn khoảng cách giàu nghèo giữa các vùng, miền; Nông thôn và thành thị, đặc biệt là ở 3 vùng: Tây Bắc, Tây Nguyên, Tây Nam Bộ để thực hiện được mục tiêu “miền ngược tiến kịp miền xuôi” như Bác Hồ đã từng nói đến cách đây 60 năm?

Hai, đất nước ta đã trải qua nhiều cuộc kháng chiến khốc liệt, đối tượng thụ hưởng chính sách số lượng đông, Nhà nước luôn dành sự quan tâm đặc biệt đến đối tượng này. Tuy nhiên, ở nhiều vùng, miền nông thôn và ở vùng sâu, vùng xa còn một số không ít cựu chiến binh, tù chính trị, người tham gia kháng chiến chưa được hưởng thực hiện chính sách, chưa được hưởng các chế độ. Nguyên nhân do thiếu hoặc mất, thất lạc, hư hỏng hồ sơ, giấy tờ theo quy định. Tôi xin hỏi Bộ trưởng, ngoài các quy định hiện hành về quy trình, thủ tục công nhận thực hiện chính sách người có công, liệu có thể xem xét các trường hợp do yếu tố lịch sử quá trình tham gia cách mạng, đặc biệt là những người có công như nêu trên để trình Chính phủ có những bổ sung hay quy định gì cụ thể để những người này được hưởng, hay Bộ trưởng trực tiếp có hướng dẫn để những người này được hưởng hay không?

Câu chất vấn mắc lỗi là câu hỏi đóng. Bộ trưởng có thể trả lời có hoặc không mà không ai trách cứ được. Nên tút ngắn câu chất vấn và đổi thành câu hỏi mở:

– Ở nhiều vùng, miền nông thôn và vùng sâu, vùng xa còn một số không ít cựu chiến binh, tù chính trị, người tham gia kháng chiến chưa được hưởng thực hiện chính sách, chưa được hưởng các chế độ. Nguyên nhân do thiếu hoặc mất, thất lạc, hư hỏng hồ sơ, giấy tờ theo quy định. Vậy ngoài các quy định hiện hành về quy trình, thủ tục công nhận thực hiện chính sách người có công, Bộ trưởng sẽ chỉ đạo giải quyết những trường hợp nêu trên như thế nào?

Đại biểu Huỳnh Thành Đạt (TP. Hồ Chí Minh): Tôi có hai câu hỏi, nhưng một câu trùng với đại biểu Tuấn ở Trà Vinh và đại biểu Tâm ở Tây Ninh. Tôi xin hỏi Bộ trưởng một câu hỏi liên quan đến đào tạo nghề.

Kính thưa Bộ trưởng, hiện nay về quản lý Nhà nước thì các trường cao đẳng và trung cấp chuyên nghiệp thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo, các trường cao đẳng nghề và trung cấp nghề thuộc Bộ LĐTBXH. Hai hệ thống này có số lượng trường tương đương với nhau, có chung nhiệm vụ là đào tạo nguồn nhân lực có chuyên môn, nghiệp vụ, có tay nghề cho xã hội. Theo tôi chắc có lẽ Việt Nam là một trong những nước có đặc thù này. Trong thực tế, hai hệ thống này có một số khác biệt như sau:

Thứ nhất là cơ cấu chương trình đào tạo có khác nhau, đặc biệt là giữa lý thuyết và thực hành cũng bằng cách khác nhau. Theo đó, hiện nay có tình trạng một số cơ quan, đơn vị, trong đó có cả đơn vị, cơ quan Nhà nước không nhận sinh viên tốt nghiệp cao đẳng nghề, mà chỉ nhận sinh viên tốt nghiệp cao đẳng của Bộ Giáo dục và Đào tạo, lý do là không đạt chuẩn. Ở đây có thể nói cơ hội việc làm của sinh viên tốt nghiệp cao đẳng nghề có khó khăn hơn.

Thứ hai, chế độ chính sách cho nhà giáo có khác nhau, trong đó giáo viên dạy nghề thiệt thòi hơn. Thứ ba, việc liên thông từ cao đẳng nghề lên đại học là khó, thậm chí không thể. Theo tôi vấn đề liên thông là nhu cầu chính đáng của người học.

Câu hỏi là xin Bộ trưởng cho biết ý kiến về vấn đề này? Xin hỏi Bộ trưởng có giải pháp gì hoặc có kiến nghị gì với Chính phủ, với Quốc hội để giải quyết những bất cập này.

Cuối cùng, xin hỏi Bộ trưởng có suy nghĩ gì về đề xuất của nhiều cử tri là nên thống nhất một đầu mối quản lý Nhà nước hai hệ thống đào tạo này?

Câu chất vấn của đại biểu Huỳnh Thành Đạt lại sa vào diễn giải quá dài. Dù người có trí nhớ siêu việt cũng không nhớ nổi. Câu chất vấn lại gồm ba ý: Ý kiến của Bộ trưởng;  Kiến nghị của Bộ trưởng với Quốc hội, chính phủ: Suy nghĩ của Bộ trưởng về việc thống nhất quản lý  hai hệ thống đào tạo.

Câu chất vấn nên ngắn gọn và chia làm những câu hỏi:

– Bộ trưởng đánh giá như thế nào về chất lượng các trưởng cao đẳng, trung cấp của Bộ Giáo dục và Đào tạo và Bộ Lao động – thương binh – Xã hội?

– Bộ trưởng đã kiến nghị như thế nào với Quốc hội, Chính phủ về những bất hợp lý của hai hệ thống giáo dục này?

– Tại sao chúng ta không thống nhất quản lý hai hệ thống giáo dục nêu trên?

Đại biểu Trần Văn Minh (đoàn Quảng Ninh): Tôi xin được Bộ trưởng chia sẻ hai vấn đề.

Một là về giải quyết việc làm, vài năm vừa qua tình hình kinh tế-xã hội nước ta gặp rất nhiều khó khăn, năm 2012 có trên 54.000 doanh nghiệp và 4 tháng đầu năm 2013 có gần 20.000 doanh nghiệp giải thể, ngừng hoạt động. Việc các doanh nghiệp giải thể, ngừng hoạt động sẽ làm cho người lao động mất việc gia tăng. Trước tình hình đó với chức năng, nhiệm vụ được Chính phủ giao đề nghị Bộ trưởng cho biết hướng giải quyết việc làm đối với số lao động bị mất việc làm như đã nêu trên. Trong điều kiện chung, các ngành sản xuất trong nước đều gặp khó khăn, xuất khẩu lao động có phải là một hướng ưu tiêu không, xin Bộ trưởng cho biết thêm về vấn đề này!

Câu hỏi chất vấn thứ nhất của đại biểu Trần Văn Minh đưa ra con số cụ thể nhưng câu hỏi lại gợi ý một hướng giải quyết theo suy nghĩ chủ quan của đại biểu. Nên làm ngắn gọn câu hỏi thành:

– Năm 2012 có trên 54.000 doanh nghiệp và 4 tháng đầu năm 2013 có gần 20.000 doanh nghiệp giải thể, ngừng hoạt động. Con số này liên quan đến việc làm của người lao động như thế nào, thưa Bộ trưởng?

– Bộ Lao động – thương binh – xã hội có những giải pháp gì để giải quyết số lao động bị mất việc làm trong thời gian gần đây?

– Bộ trưởng cho biết xuất khẩu lao động sẽ giải quyết được bao nhiêu số lao động mất việc nêu trên?

Thứ hai, về đào tạo nghề cho lao động nông thôn. Theo Đề án 956, đến năm 2020 sẽ dạy nghề cho 11 triệu lao động nông thôn, với nguồn kinh phí từ ngân sách Nhà nước, dự kiến khoảng 26 nghìn tỷ đồng. Qua 3 năm thực hiện, đề án đã đào tạo, bồi dưỡng được khoảng 180.000 cán bộ, giáo viên và hỗ trợ dạy nghề cho gần 1,1 triệu lao động nông thôn, so với mục tiêu đề ra thì tiến độ triển khai đề án còn rất chậm, kết quả còn nhiều hạn chế, hiệu quả chưa cao và nguyên nhân cũng có nhiều. Trong đó có những nguyên nhân thuộc về các cơ quan quản lý Nhà nước, từ cấp Trung ương đến địa phương như kế hoạch dạy nghề cho lao động nông thôn chưa sát với nhu cầu xã hội, công tác thông tin tuyên truyền về chế độ chính sách, thông tin về thị trường cũng chưa đạt yêu cầu v.v… Đây là đề án lớn có sự tham gia của nhiều bộ, ngành và địa phương, đòi hỏi có sự phối hợp chặt chẽ kịp thời các cơ quan liên quan. Với trách nhiệm cơ quan thường trực tôi đề nghị Bộ trưởng cho biết những khó khăn tồn tại trong công tác phân công nhiệm vụ, phối hợp tổ chức thực hiện của các bộ, ngành địa phương và hướng khắc phục các tồn tại trên để giúp đề án đẩy nhanh tiến độ, có hiệu quả và đạt được các mục tiêu đã đặt ra.

Câu chất vấn thứ hai hoàn toàn có thể làm ngắn gọn và đi thẳng vào vấn đề. Trở lại nguyên lý phỏng vấn và chất vấn. Câu hỏi đưa ra chỉ có người trả lời phỏng vấn, chất vấn trả lời được. Không bao giờ đặt câu hỏi khi ta đã biết được câu trả lời!

Câu hỏi nên biên tập lại như sau:

– Theo Đề án 956, đến năm 2020 sẽ dạy nghề cho 11 triệu lao động nông thôn, với nguồn kinh phí từ ngân sách Nhà nước, dự kiến khoảng 26 nghìn tỷ đồng. Qua 3 năm thực hiện, đề án đã đào tạo, bồi dưỡng được khoảng 180.000 cán bộ, giáo viên và hỗ trợ dạy nghề cho gần 1,1 triệu lao động nông thôn. Bộ trưởng đánh giá như thế nào về tiến độ của đề án?

– Bộ trưởng đánh giá như thế nào về chất lượng giai đoạn đầu của đề án 956?

Đại biểu Phạm Minh Tấn (đoàn Đăk Lăk): Tôi xin phép được hỏi Bộ trưởng một vấn đề như sau. Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, thống nhất đất nước, nghe theo tiếng gọi của Đảng và Nhà nước, nhiều thanh niên ở các tỉnh miền Bắc và các tỉnh khác đã tham gia lực lượng thanh niên xung phong vào các tỉnh Tây Nguyên để xây dựng các vùng kinh tế mới. Trong điều kiện khó khăn, thiếu thốn về vật chất, thời tiết khí hậu khắc nghiệt của mưa rừng, sốt rét, đặc biệt là sự tấn công phá hoại của tổ chức phản động Fulro nhưng họ vẫn quyết tâm bám trụ, khai hoang sản xuất, xây dựng các công trình thủy lợi, phát triển kinh tế, góp phần giữ vững an ninh chính trị để vùng Tây Nguyên có được như ngày hôm nay, công sức của họ đáng được ghi nhận đền đáp. Xin Bộ trưởng cho biết Bộ đã có những tham mưu như thế nào cho Chính phủ, Quốc hội để có những chế độ, chính sách đối với lực lượng cựu thanh niên xung phong này?

Câu chất vấn của đại biểu Phạm Minh Tấn sẽ rất hay nếu nêu được số lượng cụ thể những thanh niên xung phong giai đoạn sau 1975. Cũng như các đại biểu khác đại biểu lại mắc vào lỗi giải thích dài dòng. Nếu nói cái gì không mới hoặc người ta đã biết sẽ làm người nghe chán nản!

Câu chất vấn nên đặt lại như sau:

– Bộ trưởng đã tham mưu như thế nào cho Chính phủ, Quốc hội để có những chế độ, chính sách đối với lực lượng cựu thanh niên xung phong giai đoạn từ 1975 đến nay?

Nếu quan tâm, xin trân trọng giới thiệu cùng các đại biểu Quốc Hội và quý vị bài viết ” Sáu kỹ năng trong phỏng vấn” đăng trên website daotaotruyenhinh.vn .

( Còn tiếp)

Vũ Quang