Từ nay đến ngày 7.1.2014, tôi sẽ tranh thủ post lên đây những bài vở, hình ảnh liên quan đến sự kiện này, như một sự chia vui với nhân dân nước bạn và cũng là dịp để tri ân những chiến sĩ tình nguyện quân Việt Nam đã chiến đấu, hy sinh và có không ít người đã ngã xuống vì cuộc chiến đấu đầy tình nghĩa và mang ý nghĩa nhân bản tuyệt vời này!
Hôm nay, trước hết xin mời các bạn cùng tôi đến thăm kỳ quan Ăngco, ấn tượng đẹp đẽ và kỳ vĩ nhất mà nhân dân CPC tài hoa và cần cù đã dâng tặng nhân loại, một vẻ đẹp tuyệt vời vốn là biểu tượng của đất nước CPC từ hàng ngàn năm năy, để chúng ta ấm lòng trước khi đến với những câu chuyện bi thảm và chứng kiến công cuộc hồi sinh của đất nước Chùa Tháp vào những thập kỷ cuối cùng của thế kỷ hai mươi.
Xin mời quý bạn!
P.S. Vì là trường ca nên các trích đoạn đều khá dài, các bạn nếu hứng thú thì cứ từ từ mà đọc – xin nhớ cho, tôi hoàn thành nó từ 32 năm trước, nhưng đến nay tôi có thể nhắm mắt lại và đọc thuộc lòng hầu các bạn chẳng hạn cả chương dài dưới đây mà đảm bảo không sai một chữ nào!

Anh Ngọc

ANH NGỌC

KHÚC CA RU DƯỚI BÓNG ĂNGCO

……….
Ba trăm năm xưa có một người đốn củi
chuyện đáng buồn tôi không biết tên anh
có gì đâu những vị sử quan
bút lông ngỗng mài nghiên son đỏ chói
pho sử họ làm ra
không phải để ghi tên người đốn củi
tên anh lẫn với rừng xanh
lẫn với đất đai
giành cho anh
là lưỡi rìu theo tháng năm mòn vẹt
người vợ ốm và đàn con nheo nhóc
một buổi ban mai nào ba trăm năm trước đây
trời cũng xanh như buổi sáng mai này
người tiều phu vác rìu đi kiếm củi
đứa con nhỏ của anh chưa đầy ba tuổi
thơm lên trán cha: Con đói lắm cha ơi
cha nhớ mang về cho con một nắm xôi
gói trong lá cây thốt nốt
người thợ rừng nghe tim mình nhức buốt
anh bước nhanh về phía chân trời
nơi bao năm không có dấu chân người
đến tận những cánh rừng Xiêm-riệp
kinh đô cũ lấp vùi trong truyền thuyết
những Áp-sa-ra (1) say múa ở trong rừng
anh đi tìm một cây gỗ màu mun
cây thlốt-đam-tra ngàn tuổi
rắn như đá không thép nào hạ nổi
anh nghiến răng vung rìu
trên tấm lưng anh nắng đã đổi chiều
đêm tối đến trên lưỡi rìu toé lửa
người đốn củi quên bụng đói và bàn tay máu ứa
chỉ nhớ trên trán mình cháy bỏng một vết hôn
một vết hôn như thể một vết thương
của đứa con chưa đầy ba tuổi
rừng đã ngủ lâu rồi
chỉ còn anh và con chim gõ kiến
còn thi nhau gõ mãi không thôi
chát chát
chát
cốc cốc
cốc
bóng đêm bị cưa ra từng khúc
bị nghiền ra từng giọt
chảy đầm đìa cùng với mồ hôi
khi bình minh ló dạng ở chân trời
đất dưới chân anh ầm ầm chuyển động
cây thlốt-đam-tra vặn mình ngã xuống
tán lá mênh mông quét sạch một vùng trời
người tiều phu bỗng đứng lặng người
mặt biến dạng như một điều quái dị
trước mắt anh một lâu đài hùng vĩ
như từ trong cổ tích hiện ra
hai mươi mốt ngọn tháp vàng (2) sừng sững nguy nga
chĩa lên trời hai mươi mốt niềm kinh ngạc
người đốn củi kêu lên:
Ăng-co Vát
và đưa tay lau nước mắt ròng ròng
hôm ấy người đốn củi nghèo bên bờ sông Mê-công
không mang về cho con nắm xôi gói bằng lá cây thốt nốt
anh mang về món quà này lớn hơn một chút:
lâu đài Ăng-co.

KHÚC CA RU THỨ NHẤT
DƯỚI BÓNG ĂNG-CO

Tôi bế trên tay một em bé Cam-pu-chia đói khát
đến trước tượng người vũ nữ Ăng-co
và dỗ nín em
bằng cặp vú đá của nàng.

À ơi
em ngủ đi em
ngủ đi giấc ngủ bên thềm Ăng-co
tay nâng ngọn gió Biển Hồ
bài thơ trên đá anh ru dặt dìu
ai sinh ra đứa trẻ nghèo
máu xương một hạt chắt chiu tháng ngày
anh bồng tiếng khóc trên tay
qua bao núi rộng sông dài ru em
ru cho vợi nỗi khát thèm
đói cơm khát sữa khát thêm hồn người
khát ngôi sao sáng trên trời
khát con cò trắng trong lời mẹ ru
ước gì nhặt lấy Ăng-co
bỏ vào trong túi làm đồ em chơi
để khi em ngủ say rồi
đá xoè mái đá che trời cho em
trong mơ nếu có khát thèm
em nâng bầu vú nàng tiên ngọt ngào
một dòng sữa đá tuôn trào
từ lòng mẹ đất chảy vào môi em
ngủ đi em
ngủ đi em
ngủ đi giấc ngủ bên thềm Ăng-co.

*
* *

Khi tiếng ru làm cho em lớn lên
cũng là khi anh bé lại
mở mắt gặp một vòm trời thần thoại
gương mặt nào cũng gương mặt đồng dao
trái tim anh đập nỗi khát khao
tình yêu và ánh sáng
anh xin được trở về thời bé bỏng
thả con thuyền trôi dọc tiếng ru
gối đầu lên lồng ngực đá mộng mơ
anh đi tìm giấc ngủ
giấc ngủ ngon ở dưới hai bầu vú
anh hoá giàu sang như ngự giữa một lâu đài
từ vú mẹ đến vú người yêu
là một chặng đường dài (3)
nhưng chưa dài bằng
từ vú người yêu đến bầu vú đá.

*
* *

Thường thì trí tưởng tượng vượt xa thực tế,
nhưng ở đây, ở Ăng-co
thì thực tế lại vượt xa trí tưởng tượng.
(Cảm tưởng của một khách tham quan)

Và từ đây
đất nước Cam-pu-chia mỉm cười chào thế giới
bằng nụ cười bốn mặt của Bay-on
bốn niềm vui phảng phất cặp môi cong
bốn câu hỏi ném về bốn hướng
không gian xám màu tư tưởng
thời gian xanh lớp rêu in
và từ đây
mọi ánh mắt người quen
đều âm thầm triết lý
anh và em nhìn nhau từ bốn phía
quay phương nào anh cũng gặp em
dưới vòm trời cong hình vỏ chuông
con người sống chung cùng thần phật
những mái nhà Cam-pu-chia xếp hình ngọn tháp
cổng vươn lên con rắn lửa bảy đầu
thần Si-va và thần Vi-xnu (4)
còng lưng gánh những cột kèo nặng trĩu
mỗi cuộc đời Cam-pu-chia bình thường không thể thiếu
trên đầu mình một mô-típ Ăng-co.

*
* *

Bạn thân yêu
tôi đi mãi không cùng
vũ trụ này của đá
đá là phật là vua
đá là thần là quỷ
đá là cây là hoa
đá là chim là cá
đá là người – đá là tất cả
đá là đá mà lại không là đá
bên mình tôi những trái núi bay lên
những mặt người to lớn bay lên
vầng trán mênh mông mây trời dăng trắng xoá
ở đâu nỗi buồn hoá đá
ở đây đá hoá nỗi buồn
đá vô tri đã hoá vô cùng
đá là kẻ giết người
đá thành người bị giết
nhưng chiến trận voi gầm ngựa thét
tiếng cười ran quanh một đám chọi gà
anh hùng ca và thánh thót tình ca
hai ngàn mét phù điêu dài như lịch sử
tôi bị vây giữa bao nhiêu số phận
những cuộc đời từ ruột đá sinh ra
Cam-pu-chia tôi gọi Cam-pu-chia
người là đứa trẻ con vĩ đại
công trình Ăng-co không thể nào làm lại
cái đồ chơi khổng lồ của nhân loại thưở ngây thơ
hơn cả nỗi ước mơ
tôi gặp lại chính mình vừa quen vừa lạ
tôi đi dưới một vòm trời bằng đá
thấy yêu thêm vô hạn con người.

Nghe đâu đây khúc khích một tiếng cười
một tiếng cười thơ trẻ
trên gương mặt hồn nhiền em bé
đang chơi trò chơi trốn tìm
dưới gốc bồ đề em đứng lặng im
lồng ngực đá phập phồng hơi thở
em cố dấu tiếng cười sau đôi môi hé mở
ngàn năm rồi mặt tượng vẫn rung rinh.

Tôi nghĩ về anh người nghệ sĩ – nhân dân
khi anh buông nhát đục cuối cùng
và đứng lên uy nghi như vị tướng
anh đi duyệt đạo quân trùng trùng nhân vật tượng
cuộc hành quân khởi tự hư vô
và tiến vào vĩnh viễn
dưới tay anh Ăng-co đâu chỉ một ngôi đền
Ăng-co là thế giới!

KHÚC CA RU THỨ HAI
DƯỚI BÓNG ĂNG-CO

Ru em
cô gái Cam-pu-chia
tuổi xuân phiêu bạt tìm về Ăng-co
tay ôm lồng ngực gầy gò
em nhìn bức tượng Áp-sa-ra chạnh buồn
nắng mưa thân đá dẫu mòn
nguyên trên mặt tượng vẫn còn sắc xuân
thanh cao nửa nét khỏa thân
tròn căng bầu vú thanh tân ngọc ngà
em hai mươi tuổi thì già
đá sao ngàn tuổi vẫn là trẻ trung.

Phải vì ngàn nỗi bất công
phật từ bi cũng trốn vòng nhân gian
đài sen không ở Nát bàn
mười năm đi lễ chùa Vàng (5) về không
bao giờ gội nước Mê-công
tóc em xanh nỗi chờ mong bao giờ
trái tim thiếu nữ thẹn thò
đập trong lồng ngực gày gò là em
Áp-sa-ra nỗi khát thèm
Ăng-co tuổi đá ru em đời đời.

*
* *

Đã ngủ tự lâu rồi
người con gái Cam-pu-chia nửa đời cay cực
chỉ còn lại Áp-sa-ra vẫn thức
trong những bức phù điêu
trước nỗi khổ đau của người bạn đói nghèo
Áp-sa-ra bỗng già đi ngàn tuổi
lặng im trước một trời dấu hỏi
đá bâng khuâng không biết cách trả lời.

Đi đi em đến cuối đất cùng trời
em hãy ngược dòng sông Xiêm-riệp
lên chót đỉnh những núi cao Cu-len, Đăng-rếch
xứ sở loài đá xanh là mẹ của Ăng-co
căng buồm lên xuôi ngọn gió Biển Hồ
em tìm về khúc sông Bốn mặt
em hãy hỏi
vì sao vì sao con người già trước tuổi
người lại giết người lỗi ấy vì sao
tiên phật hết linh thiêng, thánh thần không cứu rỗi
đồng ruộng chùa chiền ai dựng gươm dao
vì sao máu Cam-pu-chia phải đổ
bảy triệu con người như bầy chim vỡ tổ
Ăng-co buồn đầu bạc ngủ trong mây
bốn mặt tượng Bay-on đều nhắm mắt
vách đá mù chập choạng cánh dơi bay.

*
* *

Em ra đi
và em đã về đây
khẩu súng cầm tay thay cho lời giải đáp
đường hành quân dừng chân Ăng-co Vát
em cùng đồng đội ghé thăm đền
ngủ một đêm bên thần thánh phật tiên
em mở chiếc võng dù giản dị
hai đầu võng treo lên mười thế kỷ
em thành một bức phù điêu
nhập vào trong đoàn quân đói nghèo
hành quân suốt ngàn năm trên mặt đá
những pho tượng cụt đầu của mẹ
chết rồi còn nguyên dáng lưng ong
pho tượng cha mặt ngửa lên trời
dáng một kẻ suốt đời trèo thốt nốt
lịch sử đã cùng em tìm ra lời giải đáp
gươm giáo tuốt trần sáng quắc những hành lang
cờ ta bay năm ngọn tháp vàng
như mơ ước treo trên đầu hiện thực
cả Ăng-co cùng em đêm nay thao thức
nghe gió về thổi dọc những phù điêu
con gió lớn của nhân dân phẫn nộ
quét sạch giặc thù trên tổ quốc thân yêu.

Và Ăng-co
Ăng-co ngàn tuổi
sáng xuân nay nghe chim hót trên đầu
từng đôi từng đôi chim bồ câu
về xây tổ ở trên ngọn tháp
chim vô tình đánh rơi cọng rác
cái cọng rác nhỏ nhoi ấm một niềm sum họp
bay qua bao khát vọng con người
sáng xuân này
trên mặt đất
rơi
rơi …

(Trích trường ca “Sông Mê Công bốn mặt” -1979-1981)

A.N.

————
(1) Những nàng tiên vũ nữ (trong các phù điêu ở Ăngco)
(2) Theo cảnh đồ do Shimano Keryo (Nhật Bản) vẽ vào thế kỷ XVII
(3) Lời Mácxim Gorki
(4) Những vị thần trong thần thoại Campuchia (gốc từ Ấn Độ)
(5) Một ngôi chùa nổi tiếng ở Phnômpênh