Chúng ta thường gặp một tình hình nhiều bài báo không được sử dụng mặc dù đấy là những bài viết có trách nhiệm, phản ánh trung thực cuộc sống, chứa đựng nhiều thông tin. Lý do là bị Ngưỡng quy định.

Trong bối cảnh của Ngưỡng chúng ta có thể thấy những cách giải quyết sau đây của nhà báo.:

–Cách thứ nhất. Do chỗ chưa xác định được Ngưỡng hoặc muốn vượt Ngưỡng nhưng chưa sẵn sàng về siêu ngôn ngữ nên bài viết thường không có tác dụng mong muốn và còn bị phản ứng nữa..Ví dụ về bài điều tra ” Vì sao có những chuyện không bình thường trên công trường gỗ dán ” của Trần Việt ( Báo Nhân Dân ) là một tham khảo. Bài báo phê phán công trường không chấp hành các chế độ,chính sách đối với thanh niên xung phong. Bài báo lập tức tác động đến lớp trẻ này trên khắp các công trường. Nhà báo Trần Việt kể lại trong một chuyến đi cùng công nhân xây dựng nhà máy chè Vũ Ẻn ( Phú Thọ ) vốn là thanh niên xung phong bị họ phát hiện ra mình là tác giả bài điều tra liền reo lên và một người trong số đó rút trong túi áo ra bài báo cắt từ báo Nhân Dân và nói : ” Bảo bối của chúng tôi đây, cám ơn nhà báo. Kỳ này ban chỉ huy phải giải quyết ” Nhà báo rất sung sướng và tự hào.Nhưng khi về ông được biết các công trường và ngành chủ quản không tán thành bài báo.

Sau đó, ông xin gặp Bộ trưởng Kiến trúc Bùi Quang Tạo. Bộ trưởng khen ngợi và cảm ơn nhà báo đã nói đúng sự thật và lưu ý Bộ những thiếu sót phải giải quyết. Tuy nhiên, Bộ trưởng cũng lấy làm tiếc bài báo ra chưa có lợi trong tình hình lúc bấy giờ. Tác giả hiểu ý Bộ trưởng. Vào thời gian đó, các công trường đang gặp khó khăn, thiếu thốn đủ bề, tình hình chính trị lại có nhiều phức tạp do hậu quả những sai lầm trong cải cách ruộng đất. Ông nhận ra được một điều : ” Có thể bằng nhiều cách nêu những sai sót của các ngành để sửa chữa nhưng đưa lên báo lúc nào có lợi nhất lại còn thuộc ở sự cân nhắc tỉnh táo của người viết “. Ta hiểu sự tỉnh táo ở đây là sự xác định ngưỡng và lựa chọn siêu ngôn ngữ.

( Còn tiếp)

Nguyễn Tri Niên